ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ Ορεινό όνειρο

Ποτάμια κρυστάλλινα κυλάνε κάτω από πέτρινα, τοξωτά γεφύρια. Aγρια δάση κρύβουν μέσα τους πηγές με νούφαρα. Θρυλικά χωριά και άνθρωποι βιώνουν το μοναδικό τους τοπίο, ανέγγιχτοι από τον μαζικό τουρισμό.

ΚΕΙΜΕΝΟ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΑΡΩ ΚΟΥΡΗ

Σπάνια οικοσυστήματα και καταφύγια άγριας ζωής, 16 παραδοσιακοί οικισμοί, μνημεία και καλαίσθητα γεφύρια είναι η κληρονομιά του Ανατολικού Ζαγορίου, συν το διαμάντι του εθνικού δρυμού της Πίνδου. Λένε ότι το τοπίο διαμορφώνει τον άνθρωπο. Πώς να είναι οι κάτοικοι του Ανατολικού Ζαγορίου, αν όχι γεμάτοι αποχρώσεις στην ψυχή, όμοιες με των γύρω βουνοκορφών; Πώς να μην είναι διάφανο το βλέμμα τους σαν το τρεχούμενο νερό που σιγοτραγουδάει κάτω από τα παράθυρά τους; Ανθρωποι που μεγάλωσαν βαδίζοντας πάνω σε γεφύρια που ενώνουν τα σπίτια τους. Ο οργανωμένος τουρισμός και τα προγράμματα χρηματοδότησης ξενοδοχειακών μονάδων δεν τους άγγιξαν. Ο χρόνος εδώ κυλάει αρμονικά. Τα χέρια είναι ακόμη ροζιασμένα από την ενασχόληση με το χώμα και τα ζώα. Οι πολλοί απάτητοι δρόμοι οδηγούν σε τόπους απρόβλεπτης ομορφιάς και ενέργειας. Κρυμμένη μέσα στα βουνά, η Βωβούσα, σε υψόμετρο 1.000, γίνεται θησαυρός στη μνήμη του επισκέπτη της. Ο ποταμός Αώος χωρίζει το χωριό στα δύο, όμως ένα μονότοξο, παμπάλαιο γεφύρι, χτισμένο στην καρδιά του χωριού, το επανασυνδέει. Το Μουσείο Υδροκίνησης άνοιξε πριν από τρία χρόνια και έχει εκθέματα έναν παλιό νερόμυλο, νεροτριβείο, μαντάνι (μηχανή που στεγανοποιούσε τα βαριά ρούχα, π.χ. τις κάπες) και νεροπρίονο (μηχανή που επεξεργάζεται το ξύλο με την κίνηση του νερού). Τα εκθέματα λειτουργούν κανονικά. Το μουσείο είναι μονίμως ανοιχτό και έχει ελεύθερη είσοδο. Ενα αλπικό σκηνικό σχηματίζεται από τα φιόρδ της τεχνητής λίμνης των πηγών του Αώου. Από εδώ, οδηγώντας προς το Φλαμπουράρι, ο δρόμος «βουτάει» μέσα σε ιαματικά σφένδαμα, ρόμπολα, καστανιές και οξιές για περίπου 7 χλμ., όπου το τοπίο αλλάζει σε δάσος μαύρης πεύκης και ελάτης. Το Φλαμπουράρι «σκαρφαλώνει» στην πλαγιά του όρους Τσούκα Ρόσα. Οι 90 κάτοικοί του καταπιάνονται με την υλοτομία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία. Ο Ηπειρώτης περιηγητής του 19ου αιώνα Ι. Λαμπρίδης περιέγραφε ως «κατάρρυτον και κατάφυτον» το Γρεβενίτι - κεφαλοχώρι για περίπου τριακόσια χρόνια του Βλαχοζάγορου (τμήμα του Ζαγορίου που κατοικείται από Βλάχους). Οσπρια, πέστροφες και μέλι είναι μερικά από τα καλούδια του τόπου. Νοτιότερα, στο Τρίστενο, υπάρχει ένας παλιός νερόμυλος, όπου μέχρι πριν από δύο χρόνια οι χωριανοί άλεθαν το σιτάρι και το καλαμπόκι τους. Στην πλατεία του Τρίστενου, ο τόπος μοσχοβολάει μεθυστικά από το ρετσίνι του τεράστιου κέδρου -απροσδιόριστης ηλικίας-, που υψώνεται πίσω από τον Αη Γιώργη. Η εκκλησία περιτριγυρίζεται από ένα πολυκάμαρο χαγιάτι, ενώ μέσα στα πυκνά κλαδιά ενός γερο-πλάτανου κρύβεται το καμπαναριό της. Στο πρώτο χιλιόμετρο του ασφαλτοστρωμένου δρόμου από το Γρεβενίτι προς τις πηγές του Αώου, το ξύλινο τραπέζι του πικνίκ είναι το σημάδι ότι φτάσατε στη μικρή λίμνη με τα νούφαρα. Πρόκειται ουσιαστικά για μία από τις πηγές του Βάρδα, παραποτάμου του Αράχθου. Εξι χιλιόμετρα βορειότερα από το Γρεβενίτη, το πευκοδάσος «διαδέχονται» πλαγιές καλλιεργημένες με αμπέλια, που είναι η κύρια πηγή εσόδων της Μονής Βούτσα. Στο μοναστήρι του 7ου αιώνα, οι προκομμένοι μοναχοί περιποιούνται το μετσοβίτικο, ξυλόγλυπτο εσωτερικό, τους ανθόκηπους, τη φάρμα και τη λίμνη. Εδώ μεγαλώνουν ζαρκάδια, αγριοκάτσικα... Η Δόλιανη είναι ένα ακόμη λιθόστρωτο χωριό με πετρόχτιστες κρήνες και μεγάλη πλατεία, που δείχνει την όρεξη των κάποτε τριακοσίων ντόπιων για πανηγύρια και κοινωνικές συναναστροφές. Σήμερα δεν αριθμούν πάνω από εξήντα οι Δολιανίτες που συνεχίζουν να διατηρούν τη ζωντάνια τους όταν αντικρίζουν επισκέπτη.

ΠΩΣ ΠΑΜΕ
Στο Ανατολικό Ζαγόρι φτάνουμε στρίβοντας στη διασταύρωση του 24ου χλμ. της εθνικής οδού Ιωαννίνων - Μετσόβου. Πρώτη στάση, το υπέροχο γεφύρι του Καμπέραγα, στην είσοδο των Μηλιωτάδων.

ΔΙΑΜΟΝΗ
Κερασιές (Βωβούσα, Τ/26560-23.003). Πάνω στην όχθη του Αώου, ο πολυτελής ξενώνας διαθέτει πολυχώρο εστίασης και ψυχαγωγίας και μεγάλα δωμάτια με τζάκια. Στο πρωινό «πρωτοστατούν» οι μαρμελάδες από άγρια κορόμηλα και κράνα. Τιμές το δίκλινο: 60 ευρώ χωρίς τζάκι, 70 ευρώ με τζάκι.
Κατερίνα (Δόλιανη, Τ/26560-31.452). Παραδοσιακός ξενώνας, αμφιθεατρικά χτισμένος, με δίκλινα και τρίκλινα, πάνω από τον αιωνόβιο πλάτανο της πλατείας. Στο τζάκι, η κυρα-Κατερίνα, γνωστή για το κυνηγετικό της ταλέντο, ετοιμάζει ομελέτα μανιταριών.
Καταφύγιο (έξω από τη Βωβούσα, Τ/26560-22.200). Πενήντα κρεβάτια, με τιμή κατ’ άτομο 10 ευρώ. Μπορείτε να στήσετε αντίσκηνα καθώς και να ψήσετε στην ψησταριά του κήπου.
Bακαράτσα (στο Φλαμπουράρι, Τ/26560-31.526. Τιμές από 35 ευρώ). Νεόκτιστα τα πέντε επιπλωμένα στούντιο, με τζάκι και wi-fi, κουζίνα οργανωμένη και εστιατόριο. Διοργανώνονται εκδρομές στα μονοπάτια και ποδηλασία μέσα στο δάσος, με ξεναγό τον ξενοδόχο.

ΦΑΓΗΤΟ
Το στέκι της Βασιλείας (Γρεβενίτι, Τ/26560-31.269). Καλομαγειρεμένα όσπρια, προβατίνα κοντοσούβλι, χορτόπιτες, πέστροφα Αώου τηγανητή στο βούτυρο, πάντα με τσίπουρο δίπλα στην ξυλόσομπα και με ηπειρώτικη μουσική από το τζουκμπόξ.
Αγγελος (Βωβούσα, Τ/6250-22.841). Μαγειρείο και πανδοχείο, που λειτουργεί από το 1968. Οι κεφτέδες από αγριογούρουνο με πράσο είναι το πιάτο-σουξέ της κυρα-Ελευθερίας, σε ένα από τα ωραιότερα τραπέζια του Ζαγορίου που κοιτούν στον ποταμό.
Του Κίτσου (Μηλιωτάδες, Τ/2656-31.244). Σαράντα δύο ετών παντοπωλείο-μαγειρείο. Ριζότο με κόκκινα φασόλια, λουκάνικο χωριάτικο με τηγανητές πατάτες, πικάντικες σαλάτες. Εμπειρία το δείπνο δίπλα στους ντόπιους, που ανενόχλητοι παίζουν ντόμινο, ενώ στο «Hπειρος ΤV» ο δεξιοτέχνης του κλαρίνου Γρηγόρης Καψάλης «ηλεκτρίζει» την ατμόσφαιρα.
Bακαράτσα (στο Φλαμπουράρι, Τ/26560-31.526). Δίπλα στο τζάκι στρώνεται το τραπέζι με πεντανόστιμα παϊδάκια, που ψήνονται όρθια στη σχάρα -πατέντα του ιδιοκτήτη-, μαγειρευτά του σπιτιού, όπως λαχανόπιτες, πατατόπιτες και γλυκά από βατόμουρα και καρύδια.
La punti (Τ/26560-44.905, στα βλάχικα σημαίνει «γέφυρα»). Φασολάδα, πέστροφα, πίτες χειροποίητες και όλα τα καλά κρεατικά, με μπαλκόνι πάνω ακριβώς από το ποτάμι και τραπεζάκια δίπλα και κάτω από την υπέροχη γέφυρα.
Ο Περιστέρης (στους Μηλιωτάδες, Τ/26560-32.005) άνοιξε ένα πρατήριο μαζί με καφετέρια, που έγινε πολυσύχναστο στέκι. Λίγους μήνες μετά, ο χώρος επεκτάθηκε σε μια πρωτότυπη αισθητικά ταβέρνα, με σπεσιαλιτέ το πρόβειο, τα σουβλάκια και τις πανσέτες, ενώ το κρασί και το τσίπουρο παράγει ο φιλόξενος ιδιοκτήτης.

TIPS
> Επειδή η περιοχή απαιτεί αρκετή οδήγηση και τα πρατήρια είναι ελάχιστα, φροντίστε να γεμίσετε το ρεζερβουάρ. Στη γέφυρα της Μπαλντούμας και στους Μηλιωτάδες βρίσκονται τα δύο πρατήρια.
> Το Kέντρο Περιβαλλοντικής Eνημέρωσης για τον εθνικό δρυμό λειτουργεί στη Βωβούσα πλην Δευτέρας και Τρίτης (Τ/26560-22.843).

ΠΗΓΗ: Καθημερινή